Z nowym myśleniem w nowe tysiąclecie -  recenzja książki

2008-01-09

 

Lewe przednie koło samochodu jest doskonałe. 
Jednak posiadanie w samochodzie lewego przedniego koła nie wystarczy.  
E. de Bono

Z nowym myśleniem w nowe tysiąclecie

Edward de Bono
Rebis, 2001, stron  316.

 

Tą  książką delektowałem się, chociaż to przecież nie literatura piękna. 
Autora, światowy autorytet w zakresie badań nad myśleniem, cenię bardzo za przełamywanie stereotypów i autentyczną oryginalność. Jako autor około 60 książek jest na razie bardziej znany na świecie niż w Polsce, chociaż i u nas  wydano już parę pozycji jak: Naucz swoje dziecko myśleć, Naucz się myśleć kreatywnie, Myślenie równoległe, Jak być bardziej interesującym lub omawiana już książkę Jak stosować myślenie lateralne, Naucz się myśleć sprawniej

Mimo wejścia w nowe tysiąclecie, niesamowitym postępom nauki i techniki, nasze myślenie pozostało prawie nie zmienione - jak natura człowieka. Jednak przykłady pokazują, że właśnie myślenie jest tą dziedziną, która jest w zakresie naszego wpływu. Nowe sposoby myślenia stały się koniecznością w korporacjach chcących uzyskać przewagę rynkową, są sposobem na wynalazki, a istnieje nadzieja, że są sposobem na różne nieszczęścia świata. Wiadomo, że chodzi tu także o poszerzanie świadomości, ale de Bono zajmuje się głównie różnymi technikami kreatywności. Pozytywne myślenie to za mało, chodzi o myślenie kreatywne:
"Myślenie pozytywne zmierza ku przystosowaniu się do sytuacji i jak najlepszemu wykorzystaniu jej jasnych stron. Myślenie konstruktywne  sugeruje próbę poprawy sytuacji".
Wg autora współczesny człowiek zbyt mocno koncentruje się na myśleniu o przeszłości, na jej analizowaniu i ciągłym przypominaniu, a za mało na programowaniu przyszłości. 

Książka ma także charakter poradnika - zwłaszcza w części II (Projektowanie), gdzie opisane są  liczne konkretne techniki (niektóre opatentowane) stosowane przez de Bono, jego firmy i partnerów na kursach. Są to np.: projektowanie zastępujące, projektowanie "od nowa", CoRT (Cognitive Research Trust) Thinking Lesson,  DATT (Direct Attention Thinking Tools), Myślenie równoległe - metoda 6 kapeluszy, myślenie lateralne, "Sześć butów działania",...

Pozostała część książki składa się z dość luźno powiązanych rozdziałów (pisanych na palmtopie - głównie podczas podróży) opatrzonych krótkimi  błyskotliwymi aforyzmami -  głównie własnego autorstwa. Książkę można otworzyć w dowolnym miejscu  i ...znajdzie się coś ciekawego. To nie dzieło naukowe, to przystępna praca, której nie musimy poznawać "od deski do deski". Mechanizmy myślenia zostały pomysłowo zilustrowane zachowaniem Toli - abstrakcyjnych stworków. 
Jedną z głównych myśli przewodnich autora jest dostrzeganie roli wartości i tworzenie wartości jako kwintesencja twórczości. Autor często powtarza, że możemy analizować przeszłość, ale przyszłość musimy projektować i dlatego daje prymat projektowaniu. Sporo miejsca poświęca  prowokacji jako pożytecznej operacji twórczej.
"Einstein słusznie twierdził, że wszystko się zmieniło z wyjątkiem sposobu myślenia. Spoczęliśmy na laurach: byliśmy zbyt zarozumiali, zbyt zadowoleni z naszych metod myślenia. Dysponujemy systemem, który faktycznie radzi sobie znacznie lepiej z bronieniem samego siebie, niż z projektowaniem czegoś lepszego."

 

Pewnym minusem (dla mnie) jest brak spisu treści (oraz indeksu), co zauważyłem i w innych książkach Bono, a co jest tutaj prawdopodobnie wynikiem wtłoczenia bardzo wielu krótkich impresji (na podobieństwo lapidariów Kapuścińskiego) w dany rozdział, któremu przez to trudno nadać jednoznaczny tytuł.

Książka jest kopalnią złotych myśli. Wybrałem parę:

"Logika nie zmienia emocji. Jeśli jednak zmienia się postrzeganie, zmieniają się również emocje".

"Większość światowych problemów nie zostanie rozwiązana poprzez analizę - zostały już przeanalizowane w dostatecznym stopniu. Teraz musimy zaprojektować "drogę naprzód", pozostawiając na boku przyczyny problemów".

"Pod pewnymi względami projektowanie jest przeciwieństwem analizy. Analiza  polega na rozkładaniu obiektu na znane, standardowe części. Projektując, składamy obiekty, by osiągnąć określoną wartość i cel. Pod pewnymi względami projektowanie stanowi przeciwieństwo oceny. Oceniając, próbujemy znaleźć standardową   reakcje na standardową sytuację. Projektując, próbujemy stworzyć nowa reakcję, która lepiej odpowiada danej sytuacji".

"Dialektyczny tryb naszego myślenia wymaga, by cokolwiek napotykamy, zostało sklasyfikowane jako dobre lub złe. Jak cos może być jednocześnie dobre i złe? Cóż, coś może być bardzo dobre, lecz jednocześnie złe, jeśli uznamy to coś za wystarczające lub jeśli wypiera ono wszystko inne. Nasz tradycyjny sposób myślenia jest wspaniały, lecz również szkodliwy, gdyż skłaniają ludzi ku przekonaniu, że jest wystarczający. Doskonałość systemu w pewnych kwestiach zbyt wielu ludzi przekonała o jego wystarczalności".

"Możesz odkryć prawdę, lecz wartość musisz zaprojektować".

"Źle powodzi się organizacjom, które koncentrują się na konkurencji, dobrze zaś tym, które koncentrują się na wartościach".

 

Leszek Korolkiewicz