www.eboox.info       Serwis poświęcony elektronicznym publikacjom        szukaj lokalnie >

Sekrety sprawnego działania   

2008-01-18

"Sekrety sprawnego działania"

Recenzja książki

Autor : Andrzej Machnik 
Wydawnictwo : Studio EMKA, 2003 r.
stron : 247 

Omawiana książka traktuje głównie o  prakseologii, o wykorzystaniu jej kardynalnych prawd we wszelkim działaniu a zwłaszcza w ekonomii.
Książka składa się z dwóch części: "Ogólne uwarunkowania sprawności"  traktująca o definicjach i rozumieniu sprawności, o celach i innych związanych pojęciach (w dużym stopniu na bazie dorobku Tadeusza Kotarbińskiego w zakresie prakseologii) oraz części bardziej praktycznej - "Techniki działania".
Autor odwołuje się nie tylko do T. Kotarbińskiego, ale także do nowszych teorii i dzieł naukowców i publicystów, zwłaszcza z zakresu zarządzania i psychologii społecznej (ok. 30 pozycji bibliografii) oraz do ciekawych faktów historycznych, zwłaszcza negatywnych skutków nieefektywnego lub błędnego działania polityków i wojskowych. Te przykłady ze wspomnień przywódców są ciekawe i wartościowe same w sobie. Ubarwiają one dość sztywny z natury rzeczy "wykład".

Ze wstępu:

Od zarania dziejów ludzie zainteresowani byli własną pomyślnością i szczęściem; współcześnie znalazło to swój wyraz w zalewie książek i poradników traktujących o tym, jak odnieść sukces, i o tym, co czynić, by stać się człowiekiem szczęśliwym, zadowolonym z życia. Literatura ta jednak w znacznej mierze zajmuje się kwestią motywacji i tzw. pozytywnym myśleniem, kwestie techniczne pozostawiając na boku. A przecież nawet pobieżna obserwacja rzeczywistości pokazuje, że jest to zbyt uproszczony patent na szczęście - nie wystarczy tylko chcieć, trzeba jeszcze wiedzieć jak. Problem ten dostrzegł już polski filozof Tadeusz Kotarbiński, kładąc w swoim słynnym Traktacie o dobrej robocie podwaliny pod naukę o sprawności i skuteczności w działaniu. Kotarbiński stworzył system pojęć podstawowych, stanowiących punkt wyjścia do opracowania ogólnej teorii sprawnego działania, za czym optował, lecz do czego nie udało mu się doprowadzić. Ogólny zarys takiej koncepcji znajdziemy w tej książce, która wyraźnie pokazuje, że szczątkowe sprawności nie wystarczą do pełnego zapanowania nad tym, co się czyni, że potrzebny jest również generalny pogląd na sprawę. Dotychczas specjaliści z różnych dziedzin przemawiali do siebie niejako różnymi językami, częstokroć w ogóle się nie rozumiejąc. 

Autor sporo miejsca poświęca zagadnieniom ekonomii i podatków, dyskutując krytycznie (ostro!) naszą polską aktualną sytuację - jako kolejny przykład wyłamywania się z praw prakseologii a nawet zdrowego rozsądku. W szczególności przedstawia zastosowanie prawa (krzywej) Laffera, jako szczególnego przypadku prakseologicznego Prawa nacisków.

Autor omawia także dość szeroko dwie antagonistyczne schematy organizacji - typu X i Y - wg Douglasa MacGregora.
Ostatni rozdział podsumowuje wszystkie omówione podstawowe prawa i tezy.

Nie jest zaskoczeniem, że książka przemawia językiem pragmatyzmu, natomiast zaskoczyło mnie to, że w konsekwencji całość przedstawionej teorii w zasadzie pokrywa się (niechcący?, a może z poczesnego miejsca etyki w rozważaniach?) z zaleceniami  holistycznej psychologii humanistycznej i ma nawet wydźwięk duchowy! (Przypomina to co najmniej wnioski S. Coveya zawarte zwłaszcza w jego "8 nawyku").

Przytoczę na poparcie parę cytatów:

"Ogólnie rzecz biorąc, wszystkie problemy, z którymi boryka się człowiek, jak np. złe samopoczucie, blokady i dewiacje umysłowo-psychiczne, przedwczesne zniszczenie organizmu oraz wszelkie choroby i niemożność osiągnięcia tego, co się chce - czyli sytuacja, którą mozna by nazwać brakiem szczęścia lub wręcz nieszczęściem - biorą się ze spowolnionego i wręcz zahamowanego rozwoju. I dlatego też kwestia odnalezienia i skutecznej realizacji własnej i właściwej dla siebie drogi w każdym przypadku ma absolutnie podstawowe znaczenie. Droga ta nie może być zastąpiona żadnym substytutem. Rezygnacja z własnej drogi i własnego rozwoju dla jakichkolwiek >wyższych< celów  równoznaczne jest z zaprzedaniem duszy diabłu i zdrada samego siebie, z czego nie wynikają żadne korzyści dla kogokolwiek". [str.49/50]

"Wolność wewnętrzna to nic innego jak otwarty umysł - zdolność do weryfikacji i zmieniania własnych poglądów..." [str. 83].

"Pojęcie pracy szeroko rozumiane dotyczyć musi również pracy nad sobą..." [str.149]

"Nie mozna ludziom narzucić motywacji. Klamka do tych drzwi znajduje się wewnątrz." [str. 158].

"Nie ma i nie może być sprawności w działaniu bez wolności, wolności zaś bez sprawności. Człowiek, który nie jest w stanie osiągnąć swoich celów nie jest wolny, z kolei kiedy nie jest wolny, nie jest w stanie osiągnąć swoich celów". [str.242]

Książka godna polecenia każdemu, kto działa, czyli... wszystkim. 
Podaję spis treści książki, który pokazuje podjęte tematy.

CZĘŚĆ PIERWSZA - OGÓLNE UWARUNKOWANIA SPRAWNOŚCI
Co to jest działanie? ............................. 15
Cel i celowość ...................................... 17
Warunki................................................ 19
Koncentracja ........................................ 22
Działanie właściwe i niewłaściwe............. 26
Koncentracja optymalna ........................ 29
Struktura optymalna .............................. 32
Szybkość działania ............................... 39
Odczucia jako wskaźnik sprawności........ 41
Pojęcie sprawności i skuteczności ......... 42
Dobór.................................................... 44
Droga i rozwój........................................ 47
Oddziaływanie zwrotne........................... 50
Dobro i zło............................................. 51
Prawa prakseologiczne .......................... 53
Impuls dowolny...................................... 55
Umysł otwarty i zamknięty...................... 56
Przyjemność a szczęście ...................... 66
Osobowość neurotyczna......................... 71
Wiara.................................................... 75
Wolność................................................ 83
CZĘŚĆ DRUGA - TECHNIKA DZIAŁANIA
Możliwość i konieczność wyboru............. 93
Sztuka wykorzystywania okazji .............. 94
Moment właściwy i moment rozstrzygający .... 96
Punkt odniesienia .................................. 97
Próby.................................................... 99
Błąd..................................................... 101
Problemy i ich rozwiązywanie ................ 107
Rozwiązanie właściwe a kompromis ....... 110
Przełamywanie trudności ........................112
Dochodzenie do sprawności ....................115
Ekonomizacja ....................................... 119
Immanentyzacja .................................... 126
Instrumentalizacja................................... 126
Trzy konieczności sprawnego działania ....127
Podstawowy schemat działania .............. 128
Wyznaczanie celów................................ 130
Doniosła rola przygotowania .................... 132
Nauka i trening ........................................135
Planowanie ............................................ 138
Elastyczność ......................................... 141
Akcja właściwa........................................ 147
Działanie zbiorowe .................................. 151
Organiczność zespołu ............................. 155
Organizacja ............................................ 156
Centralizacja ........................................... 164
Zasady współdziałania.............................. 167
Konkurencja ............................................ 182
Walka...................................................... 188
Sprawność i skuteczność a etyka ............. 199
Przykład gospodarczy - dźwignia gazu ....... 204
Dźwignia gazu.......................................... 208
Podsumowanie ........................................ 231
Przypisy bibliograficzne ............................ 245
 

O autorze: Andrzej Machnik - z wykształcenia geograf z zamiłowania himalaista. Ta jego pasja zaowocowała paroma znakomitymi książkami o tematyce górskiej. Jeden ze zdobywców słynnej zachodniej ściany i piątego szczytu świata Makalu 8470 m., brał udział w wyprawach na ośmiotysięczniki Manaslu i Dhaulagiri. Kierował wyprawą, która dokonała pierwszego wejścia zimą na trzeci szczyt świata Kangczendzongę.

Drugą jego fascynacją jest wybitny uczony T. Kotarbiński i jego prakseologia. Jak się mają Himalaje do myśli Kotarbińskiego? Gdzie jak gdzie, ale tam na pewno trzeba się wykazać sprawnością i skutecznością, twierdzi autor. 

Warto też sięgnąć po jego drugą, o podobnej tematyce książkę: "Jak działać sprawnie i skutecznie" - Wydawnictwo HELION, 2004. 
 

opr. L. Korolkiewicz - z częściowym wykorzystaniem materiałów wydawnictwa
(pierwotnie opublikowane na www.L-earn.net )